Toplumda yobazlarla daha sık karşılaşılır oldu. Bu yazımızda yobazlığın ne olduğuna bakacağız ve yobazlığın yaygınlaşmasının toplumsal yaşantımıza getirdiği zararları özet olarak inceleyeceğiz.

Türk Dil Kurumu Sözlüğünde “yobaz” karşılığı olarak 3 tanım yer almaktadır.

1. Dinde bağnazlığı aşırılığa vardıran, başkalarına baskı yapmaya yönelen (kimse),

2. Bir düşünceye, bir inanca aşırı ölçüde bağlı olan (kimse).

3. Kaba saba, incelikten anlamayan (kimse).

Yobaz kelimesinin birinci tanımlaması din üzerinden yapılmış ve dinde bağnazlık ve aşırılık ifadesi kullanılmıştır. Yobaz, bu kapsamda başkalarına baskı yapmaya yönelen bir insan tipidir.

Bağnazlık; aynı sözlükte “bir düşünceye, bir inanışa aşırı ölçüde bağlanıp ondan başka bir düşünce ve inanışı kabul etmeyen, mutaassıp, fanatik” olarak açıklanmaktadır. İkinci tanımlama, bu açıklama üzerinden yapılmıştır.

Üçüncü tanımlama da dikkat çekicidir. Yobaz; aynı zamanda, kaba, saba ve incelikten anlamayan kişidir. Bu tanımlama, dinden bağımsız olarak insanlara kaba davranan, nezaketten yoksun kişileri betimlemek için kullanılmaktadır. Bu tip insanlar, genellikle içinde bulundukları toplumsal yapının oluşturduğu geleneklerden, çevrelerinde edindikleri tecrübelere dayalı görgülerinden ya da almış oldukları terbiyelerinden kaynaklandığı şekilde diğer insanlara saygılı davranmayan insanlardır.

Bütün bu tanımlamaların dışında, yobaz insanlar, başkalarının yaşam tarzına müdahale etmektedirler. Onlara göre, bütün insanlar onların düşünce yapısına uygun şekilde yaşamalıdır. İnsanlar, içki içmemeli, dar ve bedeni gösterecek kıyafetler giymemeli, kadınlar ve erkekler eşitliği çağrıştıracak şekilde kamusal alanda yakınlaşmamalı, kadınlar ve çocuklar itiraz etmemeli, aykırı fikirler ileri sürmemeli, kişiler devletin ideolojisini savunmalı ve onların istediği gibi vatandaşlar olmalıdır.

Gelenekler yobazlar için çok önemlidir. Yobazlar, mevcut düzene alternatif getirilmesine karşıdır. Aldıkları terbiye genelde düzenin devamını sağlamaya yöneliktir. Yobazlar bu düzenden nemalansa da, nemalanmasa da; değişmek kendi değerlerine risk teşkil ettiği için değişmeye karşı direnç gösterirler.

Yobazlar, bu kalıpları topluma dikte ederken, kendilerini kısıtlayacak hiçbir şeyi umursamamaktadırlar. Diğer insanların değerleri ve fikirleri önemli değildir. Örneğin, bu düşünce yapısı ile camilerde ezanın sesini özellikle sonuna kadar açarken, çocukların ya da namaz kılmayacak kişilerin gereksiz yere uyandırılmaları umurlarında değildir. İnançları üzerinden insanlar üzerinde her türlü baskıyı kurarken, kişilerin itirazlarını ya da düşüncelerini kendi inançlarına saygısızlık olarak değerlendirirler.

Yobazlık salt muhafazakârlıkla ilişkili değildir. Toplumda nice okumuş, aydın, bilgili kişi de diğer kişilerin görüş ve düşüncelerine değer vermediği için yobaz olarak nitelendirilmeyi hak etmektedir. Birçok kişi, kendine aşırı değer atfetmekte, öz değerlendirme yapmamakta ve sosyal hayatta, tartışmalarda ya da kişilerle iletişimde diğer kişilerin fikirlerine saygı duymamakta, hatta onları dinleme zahmetine bile girmemektedir. Bu tip insanlar, genelde ne konuşacakları konusunda ön fikre sahip olmakta, karşı taraf ne derse desin, aynı sabit görüşü savunmaktadırlar. Bu yobazlar niteliklerine, başkalarına yaranma, başka birileri tarafından beğenilme gibi nitelikler de ilave ettikleri takdirde çok farklılaşmaktadırlar. Son yıllarda birçok televizyon programında örneklerine sıklıkla rastladığımız bu çokbilmiş kişiler aslında geleneksel yobazlara nazaran toplumsal ahlaka daha fazla zarar vermektedirler.