"Örgüt ve yasa birliğine en büyük suikast: Fraksiyonizm, hizipçilik, bölücülüktür."

Bir önceki “YOL” kitabında o zamana dek Parti içine görülen çeşitli akımları inceleyen Kıvılcımlı, “YOL”un bu dördüncü kitabında “en büyük suikast” dediği fraksiyonculuk üzerine duruyor. Bu kitapta önemli nokta, 1927 likidasyonundan sonra Parti'nin yeniden ve yeni bir ruhla toparlanma, uluslararası deneyler ışığında Bolşevik yola yeniden girme döneminin ele alınmış oluşudur.

Önce bir tespitte bulunur:

“Türk komünist hareketinin ütopizm devri ‘yamalı ajitasyon’ idi. Orada proletarya ile proleter olmayan sınıfların ajtasyon atılımları kol kola yürüyorlardı. Hazırlık devrinde ‘yamalı propaganda’ manzarası üstündür. Orada kuyrukçuluk ile devrimcilik, kırık dökük ideoloji parçacıkları halinde yan yana gelmiş, yapma bir birlik göstermeye özeniyordu. 1927'den sonraki devirde yamalılığın Üstün geldiği alan örgüt alanı oldu. Son zamanlara kadar göze çarpan ‘yamalı örgüt’ durumudur.” (Kitap s.12)

Bu tespitten sonra eski-yeni tüm devrimcilerin önemle ders çıkarması gereken bir gerçeğe daha parmak basar. Arkasından da "yamalı örgüt" durumunun nedenini netçe açıklar. Aktarmadan geçmeyelim:

“Polisin cenderesi bizim için en iyi taraktır; biz polisin işkencelerinden burjuvazinin hayalinden bile geçiremediği derecede yararlanırız. ‘Memnunuz.’ Çok kere işkence, Lenin'in tabiriyle ‘iyi taneyi karamıktan ayırır.’ Fakat işte o kadar. Çok kere, her zaman değil. Biz de çok kereler gördük ve biliyoruz ki, polisin işkencesi sorunu oldukça göreceli bir durumdur. Pek çok kereler tersi sonuçları da verebilir ve vermiştir. O halde parti ilkelerine dönelim.

“1927'den sonra Türk Komünist Partisi’nde hatta örnekleri ile göreceğimiz gibi, parti sınırlarını bile baltalayan, parti birliğini kasıp kavuran ve partiyi bir savaşçı yoldaşın oportünizm hakkında kullandığı sözcük ile ‘yamalı bohçaya’ çevirmek derecelerine gelen kasırga nedir? Örgüt ve yasa birliğine en büyük suikast, fraksiyonizm, hizipçilik, bölücülüktür.” (Kitap s.13)

Fraksiyonculuk ve Parti disiplini iki kısa cümle içinde veciz bir biçimde tanımlar sonra: "Fraksiyon nedir? Parti disiplininin kemirilmesi. Parti disiplini nedir? Parti yasasının ruhudur, yasa gerekleridir." (Kitap s.16)

Bu açık ve net tanımlamadan sonra fraksiyonculuk ile mücadelede yapılacak işler sıralanır. Parti çizgisinin fraksiyonculuk suikastına karşı yapacakları şeyler önerilir.

"Parti ve fraksiyonlar" başlığında partinin zaafları teorik, taktik ve örgüt zaafları şeklinde sıralanır ve alt başlıklarla derinliğine incelenir. Bu sıralama ve incelemenin gerekçesi de biraz üstteki bir paragrafta şöyle belirlenir:

“Partinin bugünkü zaafları nedir? Bütün bu kaleme aldıklarım bu soruya yanıt vermekten başka bir şey değil. Yukarıda ve ileride hep zaaflardan söz ettik ve edeceğiz. Fakat burada özellikle oportünizm ve fraksiyonizme fırsat ve olanak bıraktıklarına göre, bu zaafları iki sözcükle bir daha tekrarlayalım." (Kitap s.29)

Bundan sonraki bölümlerde artık “Parti örgüt ve yasa birliğine suikast” yapan fraksiyonlar tanıtılır. Bu fraksiyonlardan ilki Anarko Bundizm: Dar-Azınlıkçılık olarak belirlenip eleştirilir. Anarko-Bundizm Parti içinde özellikle kuyrukçulukla mücadelede Parti'nin devrimci unsurlarıyla birlikte davranmış, Aydınlık grubunun pasifizmine karşı yine doğru kanatta yer almışlardı. Kıvılcımlı da bu haklarını teslim eder önce:

"Hiç hakkını yememek gerek Parti'nin bunalımlı günlerinde savaşta açılan gediklerini moloz gibi doldurarak parti içinde, ancak ilkelligin olanak verdiği şekilde mevziler kazanmayı bir zaman için başaran kuyrukçulukla olan mücadelede anarko-bundizm, devrimci kanatla birlikte çarpıştı." (Kitap s. 34)

Bundan sonra bu akımın eleştirisini maddeleştirir. Anarko-Bundizmin zaafları, 1) Teorisyenler sapıklığı, 2) Örgüt sapıklığı, 3) Küçük-burjuva batıl inançları olarak sınırlanır.

"Dar- İşçicilik, Komünizm softalığı, Ültimatomculuk" ikinci fraksiyon başlığıdır. Bu başlıkta da bu sayılan fraksiyonculukların doğuşu ve gelişimi değerlendirilir. Komünizm softalığının nasıl bir geriletici etken olduğunu görürüz bu değerlendirmelerde. Özellikle 3 ana başlıkta, " İLKELLIK", "I-DEMOGOJİK İDEOLOJİ, II- SAPIK TAKTİK" ve "III- PROVOKASYON" başlıklarıyla bu fraksiyonculuk eğilimi detaylıca eleştirilir.

Bu bölümde uzunca da olsa bir alıntı daha yapmalıyız. Yorumumuz arkasından gelecek alıntı şöyle:

“Polisin zabıtlarıyla fezlekesinde uyuyan hikaye biliniyor. Kabadayı bir komünizm softası poliste fena sıkıştırılıyor. Olur ya, polis onu başka bir yoldaşla yol üstünde konuşurken görmüş ve ne konuştuğunu sormuş. Softamız ne yanıt verse beğenilir? Kendisinin yol üstünde konuştuğu tarafından, Komüntern kararıyla Parti'den atıldığını, bununla birlikte masum olduğunu... Yani bu komünizm softası kendini kurtarmak için yok yere bir partiliyi polise teslim ediyor! Bunun anlamı açıktır. Eğer imanım softa o sırada aklını kaçırmamışsa yaptığı basit bir provokasyon değil, maaşsız polis hafiyeliğidir. Bunun provokasyon olduğunu uzun delilleri ile açıklamaya gerek olmamakla birlikte, üzerinde durmamak, anlamını açmamak, Parti tarihi önünde görevini yapmamak demektir. Onun için, açık provokasyonların bile savunulduğunu görerek ona göre önlem almak mecburiyetinde kalındığı çevremizde, bu hiçbir çuvala giremez mızrağın yorumu etrafında durmak gerekir.
 

“Öncelikle komünizmde provokasyon nedir? Parti organlarından dışarı sızmaması gereken sorunlar hakkında, organlar dışına kaçakçılık yapmak, haber kaçırmaktır. Komünizm softası ne yapmıştır? Kendi ifadesine göre, bir organda konuşulmuş sorunu o organın dışına gereksiz bir şekilde çıkarmayı değil, polise götürmeye göze almıştır. Bu noktanın yoruma tahammülü yoktur. Fakat iş bu kadarla kalmıyor. Provokasyon tacını başına geçiren softa, aslı olmayan bir yalanla bir partiliyi polise teslim ediyor. Formalite bakımından feci bir ihanet olan bu provokasyonu bir başka cepheden inceleyelim:

"Acaba, komünizm softası, polisle bir kompromi (uzlaşma) yapmış sayılmaz mı? Kelimesi bile gülünç ‘polisle uzlaşma’... Fakat sorunu salt gülmekle ve alay etmekle geçiştirmek tatlı su oportünizminin en ucuzu olur.” (Kitap s. 68-69)

Günlük anıları okuyanlar hatırlayacaklardır. Burada adı geçen "Kabadayı bir komünizm softası" Laz İsmail'den (İ.Bilen)  başkası değildir. Poliste daha ilk dayağı yer yemez Doktor Hikmet Kıvılcımlı’nın Komüntern kararıyla kendisini Parti'den attığını uyduruverir. Daha sonraki yıllarda Kıvılcımlı'nın ölümüne kadar hatta daha sonra da süren kininin nedeni ta o zamandan başlamış olmalı. Kıvılcımlı'nın “üçüncü idam kararı” dediği, Sosyalist ülkelere alınmayışı İşte bu paçavranın “raporları” sayesinde olmuştur.

Sonraki bölüm olan “Parti Gelişiminden Rakamlar”da parti gelişiminden ve o anki durumlarından istatistiki rakamlar veriliyor. Özellikle mücadelede kalanlar ve kaçanlar bölümündeki rakamlar önemli. Mücadeleden kaçanlar bölümünde kaçan aydınların işçilere oranı 3’e karşı 1. Yani kaçan 3 aydına karşılık sadece 1 işçi mücadele alanını terk etmiş. Kalanlar bölümü de ilginç. Burada mücadelede kalan aydınlar işçilerin 2 katı. Burada işçiler dediğimiz kesimin özellikle “aristokrat işçiler” olduğu uyarısını da yapmadan duramıyor Kıvılcımlı.

Ve nihayet son bölüm olan "Konak Yakmak ve Bolşevikleşme" bölümüne geliyoruz. Parti'nin tutacağı yolu ve fraksiyonculukla mücadele prensiplerini tartıştığı bu önemli eserin son bölümündeyiz artık. Partiye önereceği stratejilere geçmeden önemli bir mıntıka temizliğine girişmiş oluyor Kıvılcımlı.

“Dünyada yakılacak hasırı olmayanların, proleterlerin partisinde hangi ‘konak’ları yakacağımıza şaşmayın. Buradaki konak, İspanya'da kurulmuş bir şato değil ‘aşama’dır.” (Kitap s. 89) diye başlıyor bölüm. Lenin ve Bolşevik Parti'nin deneyimleriyle TKP deneyimleri karşılaştırılarak bolşevikleşme yolunda atılacak adımları 10 başlıkta sıralayarak:

“Bu birbirinden çıkan, birbirini tamamlayan fakat derin özellikleri bakımından ayrı ayrı inceleme ve gerçekleştirmeye değen ve deyim yerindeyse Bolşevikleşmenin ‘evamir’i aşere‘10 emir) si sayılan on maddeyi, kitapta olduğu kadar hayatta, sözde olduğu kadar işte de Bolşevikçesine gerçekleştirirsek…” (Kitap s. 95) cümleleri ile bitiriliyor 4. kitap.