Koronavirüs salgınında gerçek vefat sayılarının açıklanan resmi rakamların üzerinde olduğuna işaret eden bilgiler kuvvetli bir hal aldı. Türkiye’de salgının en çok etkilediği il konumunda olan İstanbul’da, salgın süresi boyunca, son beş yılın ortalamasının üzerinde 4 bin 700’e yakın ölüm kaydedildi. Bu rakam, araştırmanın incelediği tarihteki Türkiye geneli vefat sayılarına denk.

Salgından etkilenen ülkelerde alınan tedbirler ve kısıtlamalarla ülke bazlı vaka sayılarının bir bölümünde gerilemeler görülse de pandeminin dünyadaki etkisi artarak devam ediyor. 27 Mayıs itibariyle kaydedilen günlük vaka sayısı artık 100 binin üzerinde seyrediyor. Günlük ölüm sayıları ise Mayıs ayı ortalarından beri 4-5 bin civarında yatay bir seyir halinde.

Türkiye de dahil, tüm dünyada açıklanan bu veriler genellikle PCR testi pozitif çıkan hastalara ait. Ancak testin güvenilirlik kapasitesinin yüzde 50-60 oranlarında olduğu biliniyor. Bu da hem vaka sayılarında hem de ölüm sayılarında gerçek durumun açıklanan rakamların üzerinde olduğuna işaret ediyor.

Söz konusu durumun Türkiye’deki en kritik örneği İstanbul. Sağlık Bakanlığı’nın açıklamalarına göre, vaka yoğunluğunda İstanbul, Türkiye geneli durumun yüzde 60’ını yansıtıyor. Ne var ki Bakanlık, illere dair ayrıntılı rakamları en son 3 Nisan’da paylaştığı için kentlerin mevcut durumlarına dair bilgi bulunmuyor.

İstanbul’da 2020 Vefat Sayıları, Son Beş Yılın Üzerinde

Salgının resmi rakamlara yansımayan gerçek boyutuna dair en önemli veri vefat sayıları. İstanbul’da, salgın dönemi boyunca yaşanan olağandışı vefat sayıları, 2015-2019 yılları arasındaki vefat sayılarının dikkat çekici biçimde üzerinde.

Haftalık Bazda Analiz

Çalışmalarını Cambridge Üniversitesi’nde sürdüren Genetik Epidemiyolojist Dr. Mesut Erzurumluoğlu’nun Bilim Akademisi çatısı altında faaliyet gösteren Sarkaç’ta yayımlanan veri analizinde İstanbul’daki ölüm rakamlarının seyri haftalık bazda inceleniyor.

İBB’nin vefat bilgi sisteminden elde edilen bilgileri içeren grafik, Ocak-Temmuz ayları arasında İstanbul’daki haftalık vefat sayılarını gösteriyor.

2015-2019 yılları için haftalık maksimum ve minimum değerler (mor şerit), ve 2020 yılı için haftalık değerler (kırmızı) gösteriliyor. 2020’deki yüzdelik artışlar 2015-19 arasındaki haftaların vefat sayısı ortalamasına göre hesaplanıyor.

Analize göre, 18 Mart-9 Haziran tarihleri arasında sadece İstanbul’daki vefat sayısındaki artış (2015-19 dönemi ortalamasına kıyasla) toplam 4692 kişi.

Sağlık Bakanlığı’nın resmi verilerine göre 9 Haziran 2020 itibariyle tüm Türkiye’de Covid-19’a bağlı olarak vefat edenlerin toplam sayısı ise 4 bin 729 idi.

Sağlık Bakanlığı’nın Açıklaması Gerçeği Yansıtmıyor

Söz konusu olağandışı vefat sayılarında dair New York Times’ta yayımlanan bir haber, 20 Nisan tarihli basın toplantısında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya soruldu. Koca, bu olağandışı yükselişin koronavirüs tedbirleri nedeniyle İstanbul’da ölenlerin kent dışına gönderilmeden kent içinde toprağa verilmesinden kaynaklandığını öne sürdü.

Ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu, vefat kayıtlarının İstanbul’da ölenlerin tümünü kapsadığını açıkladı.

Cenaze İl Dışına Gönderilirse Mezarlık Bilgisi Boş Bırakılıyor

Aynahaber.org’un yaptığı araştırma da İBB’nin verdiği bilgiyi doğruluyor.

e-Devlet üzerinden ulaşılan İBB’nin vefat sorgu sisteminde yaşamını yitiren kişilerin mezar yeri bilgileri de yer alıyor. Ancak vefat kaydında yer alsa da İstanbul’da defnedilmeyen bir kişinin mezar yeri bilgisi boş bırakılıyor.

New York Times’a Haber Olmuştu

ABD'nin önce gelen gazetelerinden New York Times, 20 Nisan 2020 tarihli haberinde İstanbul'da son iki seneye göre ciddi artış gösteren ölüm sayılarına işaret ederek, Ankara'nın gerçek Koronavirüs verilerini paylaşmadığını öne sürmüştü.

T24’te yer alan habere göre, gazetenin araştırmasında bu sene 9 Mart ile 12 Nisan arası geçen senenin ortalamasına kıyasla yaklaşık 2 bin 100 daha fazla ölüm yaşandığı belirlendi. Türkiye'de 9 Mart'ta açıklanan Koronavirüs kaynaklı ölüm bulunmuyordu. Bu sayı, 12 Nisan'da bin 198 arttı. NYT, İstanbul'daki verileri ve açıklanan rakamlar kıyaslandığında ölü sayısının çok daha fazla olma ihtimalinin ortaya çıktığını belirtti.

Haberde 2 bin 100 kişinin de Koronavirüs'ten öldüğüne dair kesin bir kanıt bulunmasa da yükselişin salgın günlerinde yaşandığına dikkat çekilmişti.

NYT'nin Pulitzer Ödüllü İstanbul Büro Şefi Carlotta Gall, hükûmetin Covid-19 kaynaklı ilk ölümü 17 Mart'ta açıkladığını hatırlatarak, İstanbul'da ölüm oranının daha önce zıplama yaptığını, yani Koronavirüs'ün Türkiye'ye gelişinin geç açıklanmış olabileceğini ileri sürmüştü.

Konu üzerine araştırma yapan Bentley Üniversitesi Ekonomi Fakültesi'nden Asistan Profesör Onur Altındağ da benzer sonuçlara ulaşmıştı.

Gall, "Beştepe Sarayı, dikkatlice organize edilmiş bir propaganda kampanyası uyguluyor" diyerek hastanelerden ve mezarlıklardan neredeyse haber akışı olmadığına dikkat çekmişti. Haberde, Mart ayında "provokatif" paylaşımlar sebebiyle 410 kişinin tutuklanmasına da yer verilmişti.

New York Times’in haberine buradan ulaşabilirsiniz;

https://www.nytimes.com/2020/04/20/world/middleeast/coronavirus-turkey-deaths.html?searchResultPosition=5

Konuya İlk Dikkat Çeken aynahaber.org Olmuştu

NY Times’dan daha önce 7 Nisan 2020 de siteniz aynahaber.org konuyta ilk dikkat çeken haber sitesi olmuştu.

Haberin linkine aşağıdan ulaşabilirsiniz;

https://aynahaber.org/istanbul-da-vefat-sayisinda-buyuk-artis/1504/

Haberde kullanılan fotoğrafın kaynağı: Bulent Kilic/Agence France-Presse — Getty Images