Koronavirüs tedbirleri kapsamında milli eğitim yüz yüze değil uzaktan yapılmaktadır. Devlet eğitim kurumları ile özel okullar eğitimde farklı müfredat ve farklı uzaktan eğitim araçları kullanmaktadırlar. Özel okullara sadece varlıklı ailelerin çocukları devam edebilmektedir. Yoksul ailelerin çocuklarının bilgisayar ve internete ulaşamaması dolayısıyla uzaktan eğitimi takip edemediklerine yönelik pek çok haber medyada yer almaktadır.

Bu yazıda, konunun hukuki altyapısı ve uygulamadaki güçlükler incelenerek, mevcut duruma ilişkin değerlendirmeler yapılacaktır.

Kanunlar Devlete Eğitimde Fırsat Eşitliği Sağla Diyor

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 2nci maddesi gereğince, Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir. Anayasanın başlangıç kısmında, her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden eşit olarak yararlanma hakkına sahip olduğu vurgulanmaktadır.  Anayasamızın eğitim ve öğrenim hakkı ile ilgili 42nci maddesinde özetle aşağıdaki esaslar sayılmaktadır.

1. Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.
2. Eğitim ve öğretim, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.
3. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.
4. Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir.
5. Devlet, maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar.

Anayasamızın 5nci kısmı, Tevhidi Tedrisat Kanununun uygulanmasını güvenceye almaktadır. Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Türk devriminin önde gelen düzenlemesi olup Türkiye’de eğitim-öğretimde birlik sağlanması için 3 Mart 1924 tarihinde çıkarılmıştır. Birinci amacı, eğitimin geleneklere ve dini esaslara göre değil akıl, bilim ve çağdaş esaslara göre yapılmasını sağlamak ve eğitimde fırsat eşitliği sağlamaktır. Diğer bir amaç da eğitimde vatandaşlar arasında fırsat eşitliği sağlamaktır.

Yoksul Halk Çocuklarını Eşit Şartlarda Eğitim Sağlayamamakta

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) istatistiklerine göre Türkiye genelinde 12 bin 809 özel okul vardır. Bu okullarda 1 milyon 440 bin 577 öğrenci okuyor. MEB'in 2019-2023 Stratejik Planı’na göre özel öğretimin payı ortaöğretimde yüzde 13,5’e yükselecek. Özel okulların yıllık ücreti genel olarak öğrenci başına 50 000 TL ile 100 000 TL arasında değişmektedir. Bu ücret de ancak mutlu bir halk kesimi tarafından karşılanabilmektedir. Halkın diğer kesimi özel okulların masraflarını karşılayamamaktadır.

Tarikat ve cemaat yurtlarında, bir milyona yakın öğrenciye dini eğitim verildiğine ilişkin haberler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yalanlanmamıştır. FETÖ’nün boşalttığı yer başka cemaat ve tarikatlar tarafından doldurulmuştur. Tarikat ve cemaat eğitimleri çağdışıdır.

2012 yılında Türk Milli Eğitim Sistemi, 4+4+4 adı verilen eğitim sistemi ile değiştirilmiştir. Beş yıllık uygulama sonucunda; 9 bin 521 olan devlet lisesi sayısı 8 bin 914’e düşmüş, imam hatip lisesi sayısı aynı dönem içerisinde 854’ten bin 610’a yükselmiş, devlete bağlı mesleki ve teknik lise sayısı da 5 bin 931’den 4 bin 226’ya gerilemiştir. Devlet eğitim kurumlarından sadece imam hatip okullarının sayısı artmıştır. Bu durum, Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun amaçları ile uyumlu değildir.

2020-2021 eğitim yılı açılışında, 21 Eylül 2020 tarihinden bu yana devlet okullarının uzaktan eğitim için kullanmış olduğu bilgisayar siteminde kapasite aşımı nedeniyle etkin eğitim yapılamadığı görülmüştür.

Koronavirüs Tedbirleri Eğitimdeki Eşitsizliği Daha Çok Arttırdı

Eğitimde fırsat eşitliği yoktur. Uygulanan koronavirüs tedbirleri bu eşitsizliği daha da arttırmıştır.

Özel okullar, bu dönemde devlet okullarından farklı müfredat uygulamakta ve öğrencilerine daha fazla uzaktan ya da yüz yüze eğitim fırsatı sağlamaktadırlar.

Devlet okullarının eğitim altyapısında eksikler vardır. Devlet okullarının bilimsel ve teknolojik ihtiyaçlara daha uygun bir yapıya kavuşturulması sağlanmalıdır.

Özel okulların ve devlet okullarının müfredat, ders programı ve eğitim araçları uyumlu ve eşit olacak şekilde uyumlaştırılmalı ve bu kapsamda, devlet okullarının eğitim olanakları arttırılmalıdır.

Devlet maddî imkânlardan yoksun öğrencileri Anayasamızın 42nci maddesi gereğince; öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacıyla internet, bilgisayar vb. olanaklar sağlayarak desteklemelidir.

Cemaat yurtlarında anayasaya aykırı olarak verilen eğitim; bilimsel eğitimin ihtiyaçlarını karşılamamakta aynı zamanda milletin birlik ve bütünlüğüne zarar vermektedir. Devlet, cemaat yurtlarında verilen eğitimlere engel olmalıdır.