Soğan Ekmek Kongresi kitabı, Kıvılcımlı’nın 1950’li yıllarda yazıp bastığı kitaplardan biri. Orijinal kitabın üzerinde tarih yok. Ancak arka kapak yazısında: “Tekstil ve Örme Sanayii İşçileri Sendikası’nın 1955 Kongresinde duyduklarımızı yazmış, basmıştık. Ancak şimdi, Türk Milletinin gücünü küçümseyenleri utandırmak için yayınlıyoruz” denilmiş. Buradan yazım ve basım yılının 1955 olduğu çağrıştırılıyor. Ancak,
“Halk Çocukları Kutsal Şehitlerimiz
Şimendüfer işçisinin oğlu : Mehmet Turan,
Şimendüfer işçisinin oğlu : Nedim Özpulat,
Ayakkabıcının oğlu : Ali İhsan Kalmaz’ın
Ölmezliklerine saygı ve selâm”
diyerek 27 mayıs öncesi gençlik şehitlerine de adandığına göre, kitabın basım tarihinin 27 Mayıs sonrası olduğu anlaşılıyor.
Bu kitapta “Dede Hande” mahlasını kullanmış Kıvılcımlı. Daha sonraki yıllarda Sosyalist Gazetesindeki “Halk Dersleri- Dede’nin Dedikleri” yazılarında olduğu gibi.
Soğan Ekmek Kongresi bir şiir kitabı. Kendisinin de dediği gibi bir sendika kongresinde duyduklarından hareketle yazılmış, hiciv formatında bir deneme. Edebi değerinden çok, dönemin sendikacılık anlayışına getirilen ince eleştiri önemlidir. Yıl 1955. Amerikan tipi sendikacılığın “gelişmekte olan” ülkelere ihraç edildiği yıllar. Türk-İş kurulmuş. Sürü sürü insan AID yardımlarıyla Amerika’ya götürülüp “sendikacı” yapılmaya çalışılıyor. Daha ilk bölümdeki “UCUZLUK” başlıklı şiirde bu anlayışı yerer:
“İşin ne?
Adı üstünde:
‘TEKSİTİL’
Öyleyse... haddini bil!
İleri, geri söyleme:
Kolay değil ‘İktisadî gelişme’
‘Büyüklerimiz’ gibi düşün.
Deme Sabah, deme Akşam..
Deme gece, deme Gün:
‘Gözlerimi kaparım,
Vazifemi yaparım!’
De.
Madem ki dokumacısın,
Allah sana acısın.
Sen sâde:
Eğir... Doku... Ör...
Ve her şeyi hoş gör...”(s. 9)
1955 yılından sonra bir daha basılmamış bu kitap. Arşive meraklı bazı insanları evlerinde ve kimi sahaflarda birkaç nüsha bulunan kitabın ikinci defa basımı ancak 2011 Mart ayında yapılabildi. Ucuzluk, Gecekondu, Demokrasi, Kanaat, Sendika, Kongre, Şikayet, İş Matah Değildir, Münevverlerimiz ve Dedim-Dedi başlıklı şiirlerden oluşan bu deneme 76 sayfadan oluşuyor. İçinde Kıvılcımlı tarafından çizilmiş, her şiirin konusuna uygun resimler de var. Dönemden ve Kıvılcımlı’nın değişik bir yanından belge olma niteliği taşıyan orijinal bir eser.