2008 yılı çok sayıda kitap bastığımız bir yıldı. Bu yılda bastığımız kitapları iki başlıkta yazmalıyım. Birinci başlıkta 68’in 40. yılı dolayısıyla seçip bastığımız kitap ve broşürler var. İkinci bölüm ise normal olarak sırasının geldiğini düşünüp bastığımız kitaplardan oluşur.
Bir önceki yazımda da yazmıştım. 68 döneminin 40. yılı dolayısıyla bir dizi kitap ve etkinlik planlamıştık. Bu amaçla yaptığımız panel ve belgesel girişimini yazmıştım. Özel olarak bastığımız kitapları da sıralayayım.
Öncelikle Kıvılcımlı’nın 68 -69-70 yıllarında çeşitli dergilerde yayınladığı uzun yazılarını broşür halinde yayınladık. Bunları sırasıyla yazıyorum. İlk olarak 1968’in Ocak ve Şubat aylarında Türk Solu dergisinde yayınladığı Üretim Nedir? yayınlandı. Anlaşılmayan temel konu diyerek başladığı bu önemli yazıda basit ve genişletilmiş üretim süreçlerini son derece anlaşılır biçimde sunmuştu 68 gençliğine. İkinci broşürümüz yine Türk Solu dergisinde yayınladığı Kısaca Marksizm Düşünüşü oldu. Bu yazısında da Marksizmim evreni nasıl kavrayıp açıkladığını ve nasıl değiştireceğini çok anlaşılır biçimde yazar. Üçüncü sırada, Kıvılcımlı’nın sağlığında yayınlanmamış, ilk olarak 1974 yılında Odak yayınları tarafından Ali Kızılırmak takma adıyla yayınlanmış olan Diyalektik Materyalizm broşürü basıldı. Bu broşürde de diyalektik düşünme ve davranmanın nasıl olacağı tane tane anlatılıyordu. Dördüncü sırada, Aydınlık dergisinin Aralık 1968 ve Ocak 1969 tarihli sayılarında arka arkaya yazıp yayınladığı iki uzun yazıyı birleştirip yayınladığımız Genel Olarak Sosyal Sınıflar ve Partiler broşürü vardı. Bu yazılarda sınıf, zümre ve tabaka kavramları bütün netliği ile ortaya konuyordu. Okunduğunda, “köylü sınıfı”, “orta sınıf” gibi bilimsel olmayan tanımlar kafalardan siliniyor, sınıflar gerçeği ve ona uygun mücadele ve örgütlenme biçimleri somutlanmaya başlıyordu. Beş numaralı broşürümüz, Kıvılcımlı’nın 1970 yılında İstanbul TÖS (Türkiye Öğretmenler Sendikası) salonunda verdiği Finans Kapital ve Türkiye idi. Bu konferansın metni o yıllarda Sosyalist gazetesinde yayınlanmıştı. Osmanlı döneminden bu yana finans kapitalin nasıl girdiğini, nasıl gelişip, giderek tüm ekonomiyi ele aldığını anlatıyor bu konferansta Kıvılcımlı. Daha 1935 yılında Emperyalizm Geberen Kapitalizm kitabında tahlil ettiği finans kapital hakimiyetini bu konuşmasında detaylandırır. Bu beş broşürü 2008 yılı Haziran ayında yayınlamışız. Aynı yılın Ekim ayında yine 68’in 40. Yılına armağan olarak üç broşür daha yayınladık. Altıncı broşürümüz Aydınlık dergisinin 1969 Mart sayısında yayınladığı Türkiye’de Sınıflar ve Politika yazısıyla aynı derginin Haziran sayısında yayınlanan İşçi Sosyalizmi, İşveren Sosyalizmi başlıklı yazılarından oluşturduğumuz Türkiye’de Sınıflar ve Politika broşürüydü. Bu yazılarda Kıvılcımlı hem TİP’i eleştiriyor hem de sosyalistlerin devrim yolunda burjuva sosyalizmi ile ilişkilerini netleştiriyordu. Yedinci olarak Marks Engels Hayatları broşürünü basmıştık. Bu metin önce 1935 yılında yazılıp, Marksizm Bibliyoteği yayınevinden basılmış. 35 yıl sonra yine Kıvılcımlı’nın yönetimindeki Tarihsel Maddecilik Yayınları’ndan basılmış. Bizimki üçüncü baskı oluyordu. Yeni tanıyanlar için çok yetkin ama sade biçimde ustaların yaşamı özetleniyordu. Nihayet en son sekizinci broşürümüz ise Leninizm Nedir? broşürü idi. Bu broşürde de Kıvılcımlı ustanın iki yazısını birleştirmiştik. Aydınlık dergisinin Nisan 1970 tarihli sayısında yayınlanan Lenin ve Türkiye yazısıyla aynı derginin Kasım sayısında yayınlanan Leninizm Nedir? başlıklı yazılarını almıştık broşüre.
Kitapların olduğu gibi broşürlerin de kapaklarını Hüray Kılıç arkadaşımız yapıyordu ama broşürler için resim öğretmeni bir arkadaşımızdan kapakta kullanacağımız bir çizgi karakter yaratmasını istemiştik. Arkadaşımız düşük bir ücret karşılığında bize cin gibi zeki bakışlı, sorunları kavramış, direnişçi kişilikli bir genç işçi kız karakteri yarattı. Bazı yan karakterlerle birlikte bütün broşürlerin ön ve arka kapaklarında çeşitli kombinasyonlarda kullandık çizimleri.
Broşürleri Haziran ayında basmıştık. Aynı ay yine 68’i hedefleyerek Kıvılcımlı’nın ünlü Durum Yargılaması konferansını da kitap olarak bastık. 12 Mart Muhtırasından bir hafta önce Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi amfisinde verilen bir konferans 12 Mart öncesi siyasal ortamın teşhisi ve çözüm önerileriyle oldukça önemli, tarihi bir olaydı.
Aynı yılın Temmuz ayında yine 68’in 40. yılına armağan sunumuyla 2 kitabını daha bastık ustamızın. Bunlardan biri, Kıvılcımlı’nın 1970 yılının Ocak ayı boyunca İstanbul Aksaray, Langa semtindeki İPSD lokalinde Dev-Gençliler için verdiği bir dizi seminerin tapelerinden oluşan Dev-Genç Seminerleri kitabıydı. Ay boyunca 6 oturum sürmüş seminerler. Son derece önemli noktalara değinilmiş, soru-cevaplarla konular açılmış. Bu önemli seminerlerin ilk ikisi kaydolamamış ama diğerleri Fuat Fegan tarafından kayda alınmış. Bu ayda bastığımız ikinci kitap ise tamamen benim Kıvılcımlı’nın gençliğe yönelik ya da gençlik sorunları ile ilgili 17 adet yazısından derlediğim seçkiydi. Gençliğe Yazılar başlığıyla yayınlamıştık onları da. Kıvılcımlı’nın 1925 yıllarında TKP gençlik temsilcisi iken yazdığı ve bize ulaşan ilk yazısı olan Türk Gençliğinin Sınıfı Mevkii başlıklı yazısından, en son yazdığı yazılardan olan Anarşi Yok, Büyük Derleniş çağrısına kadar 17 yazısını almıştım kitaba.
Yine 68 Gençliği ile ilgili sayılabilecek, Kıvılcımlı’nın olmayan bir kitap daha bastık. H. Atahan daha yayınevi için yaptığımız ilk temaslar sırasında bana bir CD içinde çeşitli yazı ve konuşmalarını vermişti. Dürüstçe, “benim görüşlerim bunlar, bu görüşlerimle benimle bir çalışmaya girmek istersen” anlamındaydı. Yazıları okumuştum, içeriklerine katılmadığımı ama birlikte Kıvılcımlı kitapları yayınlamaya da bir engel olmadığını, yeter ki kitaplara önsöz-sonsöz yazıp, değişik görüşleri kitaplara sokmamamız gerektiğini söylemiştim. Yayın hayatımız boyunca da öyle oldu. Bu yazı ve konuşmalar daha önce yayınlanmıştı. Katılanlar olmuştu, eleştirenler vardı. Genel olarak ulusalcı, orduyu ve ordu gençliğini abartılı biçimde öven, yer yer Perinçek’in görüşlerine yaklaşan paylaşımlardı. Yayınevimizin finansörü, 68 gençliğinin önemli bir elemanı, daha sonra da 68’liler Birliği Vakfı’nın başkanı ve yöneticisi olmuştu. Başarılı sonuçlanmasa da 68 Belgeseli için girişimi olmuştu. Bütün bunları düşünerek ona yazı ve konuşmalarını kitaplaştırma önerisi yaptım. CD içinde birilerine okutmak yerine derli toplu bir kitap halinde ortama sunmak gerektiğini anlattım, kabul etti. Böylece, bütün yazı ve konuşmalarını benim düzenleyip yayına hazırladığım 68 Başkaldırısı kitabı Haşmet Atahan imzalı olarak, Sosyal Tarih Dizisi’nin 2. kitabı olarak çıktı. Sadece yazılarından birini almamıştım kitaba. Ankara’da bir mitingde karşılaştığı genç bir subaya çok abartılı bir tezahürat vardı yazıda. Almayacağımı söylediğimde gülerek kabul etmişti.
Gelelim 2008 yılında bastığımız, 68’in 40. yılına atfetmediğimiz diğer kitaplara:
2008 yılına gelmeden önce, daha 70’li yıllarda Fuat Fegan tarafından hazırlanıp Türkiye’ye getirilmiş olan Kıvılcımlı’nın eserlerinin orijinallerinin kaydedildiği mikrofişleri, zor şartlarda yıllarca muhafaza etmiş olan bir dostumuzdan almıştık. Daha önceki yazılarımda bahsetmiştim o mikrofişlerin bir kopyasının Tarih Vakfı’nda olduğundan ve bazı çalışmaları oraya giderek yaptığımdan. Şimdi bir takım mikrofiş elimizdeydi artık. Ancak Vakıf’ta olduğu gibi bizim mikrofişleri büyütüp okuyacak teçhizatımız yoktu. Bilgisayar ortamında da okumak mümkün olmuyordu. 1x1,5 cm boyutlarında olan sayfaları okunacak boyuta büyütünce, yazılar flulaşıyor ve hiç okunamaz hale geliyordu. H. Atahan epey masraflı da olsa sayfaları normal A4 boyutunda okunur hale getirtti bir yerde. Şimdi sayfaları okuyabiliyorduk artık. İncelemeye başladık. Bana “şu dosyaları incele, hemen ya da yakında yayınlanabilecek olanları al kendi bilgisayarına” demişti. Ben de bütün mikrofişleri kopyalayıp çalışmaya başlamıştım. Mikrofişlerde üç dosya özellikle dikkatimi çekmişti. Bunlardan biri Bergsonizm başlıklı dosya, ikincisi Hegel başlıklı dosya, üçüncüsü ise OA Dosyası idi. Bunlardan OA Dosyası’nı Kıvılcımlı’nın Kaçış Öyküsü alt başlığıyla 2018 Mayıs ayında, Hegel dosyasını da Hegel ve Felsefe Notları başlığıyla 2021 Ekim ayında yayınlamak yine benim girişimimle ve bir avuç arkadaşımın katkısıyla olabildi. Bu iki kitabın Sosyal İnsan Yayınları ile alakası yoktur.
Gelecek yazı: 2008 Kitapları 2. Bölüm